این روزها بسیاری از اساتید اقتصاد از حبابی شدن بورس می‌گویند. مقالاتی که تقریبا همه روزه در جراید و فضای مجازی استدلال‌هایی بر حبابی بودن بازار می‌کنند .
آخرین آنها سرمقاله امروز استاد سابق و بسیار محترم بنده دکتر حسن درگاهی در دنیای اقتصاد است .
علی رغم این هشدارها ولیکن رفتار آحاد مردم هیچ اثری از هشدارهای اقتصاددانان در خود نشان نمی‌دهد .
چگونه قیمتی که تا این حد حبابی است ولی نه تنها دست نامرئی بازار با مکانیزم خود تنظیمش آن را اصلاح نکرده،
بلکه حتی این حجم از هشدارهای اساتید اقتصاد هم بی اثر است؟
به نظر می‌رسد مساله به همین سادگی‌ها نباشد .
آیا می‌توان تبیین ساده‌‌‌ای برای این رفتار ارائه کرد؟
کوتاه ترین و ساده ترین تبیین یک کلمه است: انتظارات آینده نگر .
کمی‌مفصل تر به نظر می‌رسد اکثریت جامعه ایرانی در فضای مبهم آینده کشور، تورم بالایی را پیش بینی کرده است .
برای توضیح مکانیزم انتظارات مدل‌های ریاضی پیچیده‌‌‌ای ایجاد شده است. اما برای درک این مکانیزم نیازی به دانستن این روابط ریاضی نیست .
برای درک اثرات ملموس تر رابطه انتظارات و قیمت در بورس ایران، نگاهی به یک بازار عجیب دیگر یعنی رمز ارزها نکات آموزنده‌‌‌ای در خود دارد .
آیا رمز ارز یک دارایی دارای ارزش ذاتی است؟ خیر
آیا صورت سود و زیان سه ماهه و شش ماهه منتشر می‌کند؟ خیر
پس چرا فقط در 5 روز اخیر بیت کوین حدود 40 درصد افزایش قیمت داشته است؟
زیرا آحاد اقتصادی انتظار افزایش قیمت آن پس از رکود کرونا و همچنین نصف شدن استخراج در هفته آتی را دارند و همین انتظارات کافی است تا باعث رشد یک دارایی بدون ارزش ذاتی شود .
سوال دیگر: چرا اگر انتظارات قیمتی هست فقط در بورس این مقدار نمود دارد؟
پاسخ به این سوال به نظرم دیگر یک کلمه نیست و در عوض چند مورد است که جدی ترین آنها را ذکر می‌کنم :
1 - برای مدت‌های طولانی بورس ایران بازاری بسیار کوچک و فعالیت در آن بسیار پر اصطکاک بود. احتمالا خیلی از شما کاغذهای سهام نسل‌های قبل را به یاد دارید .
فقط در یک و نیم سال گذشته حجم کدهای حقیقی و حقوقی در بورس ایران حدودا ده برابر شده است که اکثر آنها دسترسی به اینترنت دارند .
بنابر این دیگر راحت ترین حمله سفته بازانه برای حفظ دارایی‌ها، صرافی‌های میدان فردوسی نیست بلکه صفحه موبایل و وبسایت کارگزاری است .
2 - جامعه ایرانی باور دارد که بورس و رشد آن مورد حمایت دولت است ولی خودرو و دلار نه تنها حمایت نمی‌شوند، بلکه با سرکوب قیمتی مواجه هستند .
3- آثار جدی تمایل افزایش قیمت را در قیمت خودرو، دلار و مسکن و طلا می‌توان یافت ولی این بار (بازهم به دلیل 1)، نوبت این دارایی‌هاست که با وقفه زمانی پس از مدتی به دنبال حمله‌های سفته بازانه به بورس فراگیر شده و کم اصطکاک ایران حرکت کنند.